Dân tộc Mông có gốc ở vùng Quý Châu (Trung Quốc), gọi là Miêu Tộc (miêu gồm bộ thảo và chữ điền nghĩa là mạ, là mầm, là dáng diệu xinh đẹp, một tộc người biết trồng lúa từ xa xưa). Do bị phong kiến Hán tộc tàn sát nên di cư xuống Việt Nam..., tên đồng bào tự gọi nhau là Mông, có nghĩa là Người.
Dân tộc Mông có nhiều nhóm địa phương: Mông roi (Mèo Trắng) , Mông Lềnh (Mèo hoa), Mông roi (Mèo đỏ), Mông đú (Mèo đen), Mông súa (Mông mán).
Họ của tộc người: Người Mông có hơn 30 họ, các họ lấy tên con vật như Sùng (gấu), Hầu (khỉ), Lồ (lừa), Mã (ngựa) Giàng (dê) và Lùng (rồng). Có họ lấy màu sắc đặt họ ví dụ Hoàng (màu vàng), Lù (màu xanh) Hùng (màu đỏ). Có họ lấy tên cây, ví dụ như: Lý (mận) Thào (đào). Họ còn lấy tên đồ vật, ví dụ như Cư (trống), Thèn (thùng).
Tính đến ngày 01/4/2019, cả nước có 1.393.547 người dân tộc Mông. Đây là dân tộc có dân số đứng thứ 5, sau dân tộc Kinh, Tày, Thái, Mường. Ở Việt Nam, dân tộc Mông cư trú lâu đời và chủ yếu ở các tỉnh miền núi phía Bắc. Khu vực này, có đến 1.248.876 người Mông cư trú, chiếm 89,62% tổng số người Mông toàn quốc. Các địa phương co đông người Mông cư trú gồm: Điện Biên: 228.279 người, Lai Châu: 110.323 người, Hà Giang: 292.677 người, Yên Bái: 107.049 người, Lào Cai: 183.172 người, Sơn La: 200.480 người, Bắc Kạn: 22.608 người, Cao Bằng: 61.759 người, Thanh Hóa: 18.585 người, Nghệ An: 33.957 người,…
Ở Tây Nguyên, người Mông có 82.865 người, cư trú nhiều nhất ở Đắk Lắk: 39.241 người, tiếp đến là Đắk Nông: 34.976 người, Lâm Đồng: 5.248 người, Gia Lai: 3.384 người, Kon Tum: 14 người. Khác với các DTTS ở miền núi phía Bắc di cư vào Tây Nguyên, dân tộc Mông di dân tự do rất nhiều, và thường đi theo nhóm vài hộ gia đình, thậm chi hàng chục hộ gia đình cùng thôn, bản, dòng tộc. Người Mông thường cư tru biệt lập, ít xen kẽ với các dân tộc khác. Cho đến nay, hiện tượng người Mông di dân tự do vẫn còn tiêp diễn, dù không còn gay gắt, ồ ạt như ở những năm trước. Do vậy, biến động dân cư dân tộc Mông trên địa bàn không ổn định.